Η  ΕΕΕΜΣ έχει ξεκινήσει εκστρατεία ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης με κεντρικό μήνυμα «Και οι δύο χωράνε» που αναφέρεται στη δυνατότητα αρμονικής συνύπαρξης των μελισσών με τους φοίνικες.

Η αφίσα και το σχετικό ενημερωτικό υλικό  έχουν σταλεί σε όλους τους δήμους και τα μελισσοκομικά κέντρα της περιφέρειας. Ελπίζουμε να γίνει προσπάθεια από όλους ώστε το μήνυμα να διαχυθεί όσο γίνεται περισσότερο.

«Ο μόνος πόλεμος που έχει χαθεί είναι αυτός που δεν έχει δοθεί…»

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Στις 31 Ιανουαρίου 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε προσωρινή διετή ανάκληση ορισμένων χρήσεων για τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα (των χημικών ουσιών clothianidin, imidacloprid and thiamethoxam). Η πρόταση έγινε με το σκεπτικό ότι πρέπει να εξεταστεί λεπτομερώς αν πράγματι επηρεάζουν τις μέλισσες.

Είχε προηγηθεί σχετικό αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς την Τον Απρίλιο του 2012, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την EFSA να πραγματοποιήσει αναλύσεις για τα παραπάνω τρία φυτοφάρμακα (νεονικοτινοειδή), με αφορμή άρθρα στο «Science», σύμφωνα με τα οποία ίσως αυτά τα φυτοφάρμακα να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά των μελισσών και την αναπαραγωγή τους.

Τον Ιανουάριο του 2013, η EFSA δημοσίευσε την ανάλυσή της καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν αρκετές ανησυχίες.

Οι χρήσεις, που προτάθηκε να ανασταλούν, αφορούν στην επένδυση σπόρων σποράς για εαρινές καλλιέργειες, στις οποίες έλκονται οι μέλισσες (π.χ. βαμβάκι, καλαμπόκι αλλά όχι ζαχαρότευτλα).

Στις 18 Μαρτίου του 2013 έγινε η πρώτη ψηφοφορία για το θέμα, τα αποτελέσματα της οποίας ήταν 150 ψήφοι υπέρ της αναστολής, 80 κατά και 120 αποχής. Καθώς η πλειοψηφία της αναστολής δεν ήταν ισχυρή ζητήθηκε να γίνει και δεύτερη ψηφοφορία αφού περάσει το διάστημα του 1 μηνός.

Το παρασκήνιο αλλά και το προσκήνιο των πιέσεων των δύο μεγάλων εταιρειών, με το μεγαλύτερο συμφέρον από την κυκλοφορία των νεονικοτινοειδών, Bayer στη Γερμανία και Syngenta στην Ελβετία, ήταν έντονο. Ευτυχώς ήταν έντονη και η πίεση αντίστοιχα των εθνικών επιτροπών, φορέων των μελισσοκομικών, οικολογικών οργανώσεων, προς της κατοχύρωση της απόφασης. Φυσικά όχι στην Ελλάδα αλλά σε άλλες χώρες με δυνατή Μελισσοκομία.

Τελικά στις 29 Απριλίου έγινε η δεύτερη ψηφοφορία για την αναστολή κυκλοφορίας των παραπάνω νεονικοτινοειδών και το αποτέλεσμα ήταν μία ισχυρή θετική προς την αναστολή πλειοψηφία.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει σ’αυτή την πρωτοφανή απόφαση για τα ευρωπαϊκά αλλά και διεθνή δεδομένα, η συμπεριφορά μερικών χωρών, η οποία καταδεικνύει και την προβολή των ιδιωτικών κεφαλαίων στη δημόσια διοίκηση και στις αποφάσεις της.

Η χώρα μας κατ’ αρχήν ψήφισε «κατά» της αναστολής στην 1^η και «αποχή» στην 2^η ψηφοφορία. Μάλιστα το Υπουργείο «έκανε τον κινέζο…» προσπαθώντας να μην δώσει δημοσιότητα στο θέμα. Άλλωστε(!) δεν είχε και μεγάλη αντίδραση. Η Μελισσοκομία στην Ελλάδα είναι «μεγάλη» μεν σε μέγεθος, «μικρή» όμως σε ύψος (των περιστάσεων…).

Υπέρ της αναστολής ψήφισαν χώρες στις οποίες ήδη είχε δημιουργηθεί το υπόβαθρο, είχε έρθει η συνειδητοποίηση των παράπλευρων απωλειών της χρήσης αυτών των φυτοφαρμάκων, όπως η Γαλλία, η Σλοβενία, η Ισπανία. Αλλά και χώρες μικρές, με μνημόνιο, όπως η Κύπρος, και χώρες με μεγάλα οικονομικά προβλήματα, όπως η Βουλγαρία.

Και τέλος μία άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της Ιταλίας, χώρα με μεγάλη μελισσοκομία αλλά και μεγάλη γεωργική παραγωγή, που όμως επίσης προσπαθεί να κλείσει τις οικονομικές της «τρύπες», βρισκόμενη «στο στόχαστρο των αγορών» , για να χρησιμοποιήσουμε μία έκφραση πολύ της μόδας, τα τελευταία χρόνια. Η Ιταλία λοιπόν ψήφισε «υπέρ» της αναστολής στην 1^η και «κατά» στη 2η ψηφοφορία. Αρα «οι αγορές» κέρδισαν…

Πάντα πιστεύω ότι πρέπει να γινόμαστε κοινωνοί του τι συμβαίνει γύρω μας, ώστε να μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα και αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα, να συνειδητοποιήσουμε γιατί πρέπει να παλέψουμε ώστε να τα ανατρέψουμε…

Έχουμε λοιπόν αυτή την ιστορική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αναστολή χρήσης των τριών προαναφερόμενων νεονικοτινοειδών, για δύο χρόνια, που θα αρχίσει να ισχύει από τον Δεκέμβριο του 2013.

Τι γίνεται όμως στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης; Χαιρόμαστε;

ΟΧΙ φυσικά «Και τώρα τι θα κάνουμε χωρίς βαρβάρους;» θα μπορούσε να αναφωνήσει ο ποιητής! «Και τώρα τι θα πούμε στους παραγωγούς να χρησιμοποιήσουν», αναφωνούν οι ειδικοί έλληνες επιστήμονες!!! Ποια είναι η θέση λοιπόν των επιστημόνων, των πανεπιστημιακών δασκάλων, των γεωργών, σε αυτή την κατάσταση;

Στις 17 Μαϊου 2013 έγινε Ημερίδα της Φυτϊατρικής Εταιρείας Ελλάδος στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με θέμα: «Η Φυτϊατρική ως επιστήμη και εφαρμογή στη σύγχρονη γεωργία και το περιβάλλον». Στο πλαίσιο της Ημερίδας διεξήχθη συζήτηση Στρογγυλής Τράπεζας με θέμα «Τα νεονικοτινοειδή στην Ελλάδα: η χρησιμότητα και η επικινδυνότητά τους». Σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα σ’ αυτήν την συζήτηση, που δυστυχώς την παρακολουθούσαν πολλοί φοιτητές, αυριανοί Γεωπόνοι, σε αγαστή συνεργασία με τους Γεν. Διευθυντές της Bayer και της Syngenta στην Ελλάδα κατέδειξε την αναγκαιότητα χρήσης των νεονικοτινοειδών, ως μονόδρομο για την παραγωγή τροφίμων. Μάλιστα σχεδίαζαν παρεμβάσεις στο ΥΑΑ&Τα ώστε η Ελλάδα (του μνημονίου !!) να εξαιρεθεί από την απόφαση αναστολής…

Η μόνη διαφορετική «φωνή» ήταν αυτή του Καθ. Χαριζάνη Π. και της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας. Και τι προσπαθούσε να πει αυτή η «φωνή»; Το αυτονόητο. Χωρίς μέλισσες δεν υπάρχει παραγωγή τροφίμων, χωρίς μέλισσες δεν θα υπάρχουν γεωργοί, παρά μόνο «υπάλληλοι» των παραπάνω εταιρειών, από όπου θα προμηθεύονται αποκλειστικά και τον σπόρο και τα φάρμακο. Χωρίς καμία ελπίδα αυτοδιάθεσης.

Η ΕΕΕΜΣ δια της εκπροσώπου της κας Γούναρη απηύθυνε μία ερώτηση προς τους Γεν. Δ/ντές των εταιρειών:

- η αναστολή δόθηκε ώστε να υπάρχει χρόνος να μελετηθεί η χρόνια τοξίκωση που προκαλούν στις μέλισσες αλλά και στους άλλους φυσικούς επικονιαστές τα νεονικοτινοειδή. Γιατί τα τεράστια ποσά που ξοδεύετε για την προπαγάνδα για την αναγκαιότητα αυτών των ουσιών (για να μην αναφέρουμε τα «δώρα» σε ερευνητικά ιδρύματα ή ανθρώπους σε θέσεις κλειδιά…) δεν τα χρησιμοποιείτε για αυτήν την έρευνα, ώστε να αποδειχθεί ότι οι ουσίες αυτές είναι αβλαβείς, όπως ισχυρίζεστε; Η μήπως κάτι ξέρετε και δεν θέλετε να μας το πείτε;

Αφελής ερώτηση, θα σκεφτείτε. Η απάντηση όμως αρκετά διαφωτιστική:

-         Οι εταιρείες μας έχουν ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια για τη δημιουργία φακέλου και την έγκριση αυτών των ουσιών σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Σκοπεύουμε λοιπόν αυτά τα χρήματα να τα βγάλουμε.

-         Ναι, μα και το DDT είχε πάρει έγκριση σύμφωνα με την τότε ισχύουσα νομοθεσία, μέχρις ότου απαγορεύτηκε…. 

Να σημειώσουμε εδώ ότι η μελέτη της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων, EFSA, τον περασμένο Ιανουάριο , καταδείκνυε ότι η τοξικότητα των συγκεκριμένων φαρμάκων είναι 7000 φορές ισχυρότερη από εκείνη του DDT που απαγορεύθηκε τη δεκαετία του ΄70. 

Και με τους παραγωγούς, τι γίνεται;

Σ’ αυτό το μέτωπο τα πράγματα είναι επίσης και ίσως περισσότερο δύσκολα. Η κυκλοφορία των νεονικοτινοειδών όντως θα ανασταλεί, αυτό όμως ΔΕΝ σημαίνει ότι οι παραγωγοί δεν θα μπορούν να τα βρουν. Ίσως γιατί οι συγκεκριμένες εταιρείες «ξαφνικά» θα κάνουν προσφορές και θα προωθήσουν ποσότητες για δύο χρόνια, ίσως γιατί θα μπορούν να τα βρουν σε άλλες «αγορές».

Σ’ αυτό το «μέτωπο» η μόνη δυνατή προσέγγιση είναι η ενημέρωση – ευαισθητοποίηση, η προσφορά εναλλακτικών οδών. Και αυτό θέλει υπομονή, επιμονή και χρόνο.

Για παράδειγμα οι Ημερίδες που ξεκίνησε να διοργανώνει η ΟΜΣΕ κατά τόπους, είναι μία καλή προσέγγιση. Ελπίζουμε να συνεχίσουν αλλά και να «ανοίξουν», ώστε να προσελκύσουν τους παραγωγούς, καθώς δεν πετυχαίνουν το στόχο όταν οι παρευρισκόμενοι είναι στην πλειονότητά τους μελισσοκόμοι.

Γενικά οι προσπάθειες ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης, σε θέματα που έχουν «ποτίσει» το μεδούλι της ελληνικής κοινωνίας μεταπολεμικά, πετυχαίνουν μόνο όταν δεν πατρονάρονται, όταν δεν θεωρούνται – γιατί δεν είναι- τσιφλίκι κανενός.

Όσον αφορά τώρα στο θέμα των ψεκασμών των φοινικοειδών, έχουμε και εδώ εξελίξεις.

Μέχρι πέρυσι τα φάρμακα που έπαιρναν κατ’ εξαίρεση άδεια 120 ημερών για χρήση στην προστασία των φοινικοειδών από το κόκκινο σκαθάρι, ανήκαν επίσης στην οικογένεια των νεονικοτινοειδών.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, ψέκαζαν με αυτά τα φάρμακα το φυτό ή  εγχέονταν το φάρμακο με σύριγγα στον κορμό του. Έτσι ζήσαμε - κάποιοι έντονα -, τα αποτελέσματα στο «πετσί μας». Οι μέλισσες είτε πέθαιναν στο δέντρο είτε, καθώς το φάρμακο κυκλοφορεί στο χυμό  του φυτού και βγαίνει στη γύρη, μετέφεραν το δηλητήριο μαζί τους στην κυψέλη προκαλώντας πλήρη κατάρρευση στο μελίσσι.

Το πρόβλημα δεν περιορίστηκε φυσικά στην Αττική. Μεγάλες απώλειες μελισσών, που αποδόθηκαν είτε έμμεσα είτε άμεσα στη χρήση φυτοφαρμάκων, αναφέρθηκαν σε όλη τη νότια Ελλάδα, την Κρήτη, την Πάρο, τα νησιά των Κυκλάδων, την Κυπαρισσία, την Ηλεία, αλλά και την Πρέβεζα, την Άρτα, σε περιοχές με φοινικοειδή, σε δημόσιες ή σε ιδιωτικές περιοχές.

Για φέτος, ύστερα και από την, όχι συντονισμένη, αλλά τουλάχιστον έντονη αντίδραση της ΕΕΕΜΣ, της ΟΜΣΕ και λίγων δυστυχώς Συλλόγων και Συνεταιρισμών (Μ.Σ. Αν. Αττικής, Μ.Σ. Πάρου) το Τμ. Γεωργικών Φαρμάκων του ΥΑΑ&Τ ενέκρινε τη διεύρυνση των αδειών διάθεσης στην αγορά τεσσάρων φυτοπροστατευτικών προϊόντων για τη χρήση τους στην προστασία των φοινικοειδών, στα εξής:

PATROL 2,5 WG δραστική ουσία lambda-cyhalothrin

Karate Zeon 10 CS δραστική ουσία lambda-cyhalothrin

Lambdastar 2,5 WG δραστική ουσία lambda-cyhalothrin

Ascot 2,5 WG δραστική ουσία lambda-cyhalothrin

KARAKAS 10 CS δραστική ουσία lambda-cyhalothrin

LASER 480 SC δραστική ουσία Spinosad, για την αντιμετώπιση του

                        λεπιδόπτερου  Paysandria archon

Ποια είναι η κύρια διαφορά; Τα σκευάσματα αυτά ΔΕΝ είναι διασυστηματικά. Δεν εισχωρούν στο φυτικό ιστό, δεν εμφανίζονται στο νέκταρ ή τη γύρη. Και φυσικά έχουν μικρή υπολειμματική διάρκεια. Η τοξικότητά τους δηλαδή ελαχιστοποιείται 3 ώρες μετά τον ψεκασμό.

Εάν λοιπόν οι επεμβάσεις στους φοίνικες γίνουν αργά το απόγευμα, προς βράδυ και/ή ενημερωθούν οι μελισσοκόμοι της περιοχής να περιορίσουν τα μελίσσια του για 3 περίπου ώρες, οι απώλειες σε μέλισσες θα είναι μικρή. Τη κοπή των ταξιανθιών του φοίνικα δεν την αναφέρω, καθώς πιστεύω ότι αυτοί που θα έμπαιναν στον κόπο να το κάνουν, δεν πρόκειται να ψεκάσουν. Για τους υπόλοιπους δεν διατηρώ καμία αισιοδοξία.

Γρηγορείτε λοιπόν, μελισσοκόμοι.

Η χρησιμοποίηση οποιουδήποτε άλλου σκευάσματος στους φοίνικες είναι παράνομη και πρέπει να καταγγέλλεται. Και μην ξεχνάτε ότι στην προσπάθεια να σταματήσει η έγκριση νεονικοτινοειδών για την προστασία των φοινικοειδών, μεγάλη βοήθεια πρόσφερε η επιμονή, λίγων, δυστυχώς, μελισσοκόμων, να μαζέψουν μέλισσες νεκρές και να τις στείλουν στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, για εξακρίβωση του αιτίου θανάτου. Έτσι είχαμε στα χέρια μας αδιάσειστα στοιχεία, που μπορούσαν να επιφέρουν και ποινές και σε δημόσιους υπαλλήλους αλλά και σε ιδιώτες.

Από την άλλη πλευρά η λογική του σημερινού έλληνα: «έ! δεν μπορώ να κάνω κάτι, το μόνο που μπορώ είναι να μην ξαναφέρω τα μελίσσια στην Αττική…» οδήγησε την Ελλάδα στην «αγκαλιά» του μνημονίου, στην ιδιωτικοποίηση του ρεύματος και ίσως του νερού, στο κλείσιμο της ΕΡΤ,  και άντε και «εις ανώτερα», στα τανκ στους δρόμους; Γιατί όχι, ποιος θα τους εμποδίσει; Αφού όλοι θα λείπουμε….